Sosial sferada insanların münasibətləri müəyyən dərəcədə status xarakterli olsa da, eyni zamanda, ümumi qəbul edilmiş norma və dəyərlərlə tənzimlənir. Gənc nəslin təlim-tərbiyə sistemi, mədəni dəyərlər vasitəsilə həyata keçirilən bütöv tədbirlər sistemi mövcuddur. Mənəvi keyfiyyətlərin formalaşmasında özünütərbiyə mühüm rol oynayır. Mənəvi dəyərlər, əxlaqi keyfiyyətlər arasında xalq və millət anlayışları ilə bağlı olan dəyərlər mühüm yer tutur. Ümumiyyətlə, mənəvi hisslərin formalaşması uzun bir prosesdir. Mənəvi dəyərlərin düzgün təbliği nəticəsində insanın öz vətəninə, dininə, adət-ənənələrinə, xalqının mentalitetinə hörmət formalaşır. Burada ailə ilə məktəbin, eləcə də ictimaiyyətin birgə işi olduqca vacibdir.

Müasir dünyada baş verən dəyişikliklər təkcə dövlətlərarası münasibətlərə deyil, həm də ümumbəşəri dəyərlərə təsir göstərir. Mənəvi dəyərlərin təbliği müasir dövrdə böyük əhəmiyyət kəsb edir, çünki o, gənclərin şəxsi inkişafı ilə birbaşa bağlıdır. Bir çox dəyər parametrlərinə görə gənclər arasında şəxsi həyat ön sıradadır. Mənəvi dəyərlər insanın davranışının tənzimlənməsini şərtləndirən amildir. İnsanın əxlaqi və mənəvi dəyərləri onun fəaliyyət və hərəkətlərini stimullaşdırır. Mənəvi dəyərlərin tənzimləyici funksiyası uzun müddət ərzində, bəlkə də insanın həyatı boyu formalaşır və təkmilləşir.

Mənəvi dəyərlər içərisində vətənpərvərlik fenomeni önəmli əhəmiyyət kəsb edir. Vətənpərvərlik cəmiyyətin, dövlətin və fərdin həyatında vətənə məhəbbəti təcəssüm etdirən ən mühüm, əbədi dəyərlərdən biridir. Vətənpərvərlik Vətənə şüurlu məhəbbəti, onun tarixinə, mədəniyyətinə bağlılığı, fəal vətəndaş mövqeyini və fədakarlığa qədər, Vətənə xidmət etməyi təcəssüm etdirən ən mühüm və davamlı dəyərlərdən biridir. Vətənpərvərlik mənəvi, əxlaqi və sosial-mədəni komponentlərə əsaslanan müsbət şəxsiyyət xüsusiyyətlərinin bütöv bir kompleksinin formalaşmasını və inkişafını nəzərdə tutur. Vətənpərvərlik vətənə bağlılıq hissidir, bu bağlılıq etnik, mədəni, siyasi və tarixi aspektlər də daxil olmaqla, öz ölkəsi ilə bağlı bir çox fərqli hisslərin birləşməsindən ibarətdir.

Gənc nəslin mənəvi tərbiyəsi dövrümüzün kəskin tələbidir. Ümumiyyətlə, gənc nəslin taleyi millətin taleyidir, bu baxımdan da tərbiyə prosesi zamanı vətənpətvərlik fenomeninə xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Hər bir cəmiyyətin inkişafından asılı olaraq bu problem fərqli şəkildə həll olunur. Çağdaş dövrdə gənclərin əxlaqi-mənəvi dəyərlərinin inkişaf etdirilməsi yollarını aydınlaşdırmaq aktual problemdir. Mənəvi dəyərlərin təbliğinin həyata keçirilməsi cəmiyyətin mənəvi inkişaf prioritetlərini müəyyən edir. Ölkəmizin savadlı, ixtisaslı, əxlaqlı nəslinin yetişdirilməsi qarşımızda duran ən mühüm vəzifədir. Mənəvi-əxlaqi tərbiyənin əhəmiyyəti heç bir dövrdə gündəmdən düşməyib. Gənclərin mənəvi-əxlaqi tərbiyəsinin milli dəyərlər əsasında formalaşması, onların tərbiyəsində vətənpərvərlik, azadlıq, ədalət, şücaət, dostluq, təhsil, əxlaq, namus, zəhmətkeşlik, xeyirxahlıq kimi bacarıqların formalaşdırılması ilə əlaqədardır.

İnsanın şərəfi, ləyaqəti və nüfuzu bəşəriyyətin həyatında, cəmiyyətində, adət-ənənələrində, düşüncəsində əsas müqəddəs insani dəyərlərdir. Hələ qədim zamanlardan vətənpərvərlik, dürüstlük, ədalətlilik, mədənilik, birlik, mənəviyyat kimi dəyərlər yüksək qiymətləndirilib. Xalqımız daim dözümlülük, alicənablıq kimi keyfiyyətləri ilə seçilmiş, gənc nəslə vətənpərvərlik, mənəviyyat, ədalət, namus, ixtiyar, ədəb, həya kimi keyfiyyətləri öyrətmiş və tərbiyə etmişdir.

Sivilizasiya yolunda irəliləməyə can atan xalq, ilk növbədə, gələcək nəslə təhsillə yanaşı, əxlaqi tərbiyəni düzgün ötürməlidir. Vətənpərvərlik öz ölkəsinə, torpağına, dilinə və mədəniyyətinə, tarixi milli dəyərlərinə hörmət edən, qəhrəmanlarını örnək götürən, ölkəsinin gələcəyinə inanan, öz dəyərini dərk edən, onu dəstəkləyən insanın göstəricisidir. Ona görə də gənc nəslin milli nemətlərin və bəşəri dəyərlərin, mənəvi-mədəni irsin davamlılığını qoruyub saxlamaq günümüzün vacib məsələlərindən biridir.

Mənəvi və dini dəyərlərimiz tarixən harmoniya şəraitində inkişaf edib və təkmilləşib. Müstəqilliyimizin ilk günlərindən ümumbəşəri dəyərlər dövlət siyasətinin prioritet istiqaməti hesab olunur və onun əsas məqsədi öz şəxsiyyətini dərk etmək, milli dəyərləri bərpa etmək, çoxmillətli xalqımızı birləşdirmək, mənəvi-əxlaqi keyfiyyətlərə malik olmaqdan ibarətdir. Milli və ümumbəşəri dəyərlərin yüksəldilməsi üçün geniş şərait yaradılır, onların inkişafına diqqət yetirilir. Görünür ki, qloballaşma prosesində texnoloji inkişafla birlikdə mənəvi dəyərlər də cəmiyyət üzvləri üçün olduqca zəruridir. Qloballaşma şəraitində maddi sərhədlərin getdikcə nisbi, mənəvi dəyərlərin isə getdikcə ümumiləşdiyi müşahidə olunur. Belə bir dövrdə milli kimliyi qoruyub saxlamaq, onu dərk etmək və dəyərləndirmək anlayışları prioritet hədəfə çevrilir. Milli varlığın dərk edilməsi və dəyərləndirilməsi prosesi mənəvi dəyərlərimizin bünövrəsini təşkil edir.

Müasir gənc qlobal bir dəyişiklik prosesində iştirak edir, bu prosesdə ziddiyyətli dəyərlər və istiqamətlər daim toqquşur, problem yaradır və lazımi həllərin adekvat seçimini tələb edir. Gənclərə münasibət həmişə dövlət və cəmiyyət üçün aktual olub. Yeniyetmə və gənclərin əxlaqi-mənəvi dəyərlərinin formalaşması dünya və milli-mədəni dəyərlərin öyrənilməsinə və təbliğinə əsaslanmalı və yaş səviyyəsindən başlanmalıdır. Gənclərə xas olan dəyərlərin xüsusiyyətləri gənclərin həyat şəraitinin və talelərinin müxtəlifliyini, dəyər yönümlərinin geniş spektrini əks etdirir. Nəzərə almaq lazımdır ki, gənclərin estetik-mənəvi dəyərlərinin formalaşmasına kütləvi informasiya vasitələrinin, xüsusən də elektron medianın böyük təsiri var. Kütləvi informasiya vasitələrinin, mütərəqqi ziyalıların səyləri, bütövlükdə təhsil prosesinin istiqamətləndirilməsi cəmiyyətdə ləyaqət, vətənpərvərlik, peşəkarlıq, böyüklərə hörmət, maarifləndirmə kimi şəxsi keyfiyyətlərin formalaşdığı əlverişli mühitin yaradılmasına öz töhfəsini verməlidir.

Mənəvi dəyərlər bəşərin varlığının ümumbəşəri prinsipidir və vətənpərvərlik, məhəbbət, xeyirxahlıq, mərhəmət, dürüstlük, ədalət, tolerantlıq və insanın digər ən yaxşı keyfiyyətlərini özündə cəmləşdirir. Gənclərin fəaliyyəti, milli kimliyi və vətəndaş mövqeyi əsasən ölkənin gələcəyini müəyyənləşdirəcəkdir. Bu baxımdan, gənclərin ənənələrə sadiq olması, xalqımızın mədəni və milli dəyərlərinə hörmət etməsi vacibdir.

Müasir şəraitdə vətənpərvərlik tərbiyəsinin özəlliyi cəmiyyətdə humanist prinsiplərin daşıyıcısı olan, Vətənin rifahı naminə xidmət borcunu dərindən dərk edən, Vətənin çiçəklənməsinə töhfə verən fəal vətəndaşların yetişdirilməsinin zəruriliyindən ibarətdir. Vətənpərvərliyin formalaşmasında mühüm amil ölkənin tarixinə, mədəniyyətinə, adət-ənənələrinə münasibətdir. Vətənpərvərlik tələbə gənclərin şüurunda təkcə mücərrəd anlayış kimi mövcud deyil. Onun spesifik təzahürləri ölkənin həyatında baş verən müxtəlif hadisələrin yaratdığı hisslərlə əlaqələndirilir. Vətənpərvərlik ideyaları vətənə məhəbbətlə bağlıdır.

Xalqımızın şərəfli vətənpərvərlik keçmişi var. Əsrlər boyu xalqımız yadellilərə qarşı mübarizədə öz azadlığını və müstəqilliyini müdafiə etməli oldu, çünki ölkəmiz tez-tez dağıdıcı basqınlara məruz qaldı. Vətən Müharibəsi illərində vətənpərvərlik cəmiyyətimizdə ən mühüm dəyərə çevrildi. Müharibə xalqın nəhəng mənəvi potensialını üzə çıxardı, bu da qələbənin mühüm amilinə çevrildi. 44 günlük müharibə ərəfəsində xalqımız birliyi, vətənpərvərliyi, fədakarlığı nümayiş etdirdi. Müharibə illərində hər kəsi yüksək vətənpərvərlik hissi bürümüşdü. Xalqımızın vətənpərvərlik ruhu həyatın müxtəlif sahələrində, həm hərbçilər, həm də mülki insanlar arasında özünü büruzə verdi. Müharibə illərində milliyyətindən və dinindən asılı olmayaraq bütün ölkə vətəndaşları səmimi vətənpərvərlik nümayiş etdirdilər. Vətənpərvərlik öz vətəninin nailiyyətləri və mədəniyyəti ilə qürur duymaq, onun xarakterini və mədəni xüsusiyyətlərini qorumaqdır. Hazırda ölkəmizdə vətənpərvərlik tərbiyəsi ictimai-dövlət xarakteri daşıyır, təhsilin və mədəniyyətin bütün sahələrində həyata keçirilir.